Karol Woźniak

Karol Woźniak
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	19 stycznia 1893 ; Roździeń
Data i miejsce śmierci	6 grudnia 1923 ; Szopienice
	Kapelan w randze majora oddziałów polskich w II i III powstaniach śląskich
Okres sprawowania	1920-1921
	Wikariusz w parafii św. Jerzego w Rydułtowach
Okres sprawowania	1922
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1914
	Odznaczenia

Karol Woźniak (ur. 19 stycznia 1893 w Roździeniu, zm. 6 grudnia 1923 w Szopienicach^[1]) – polski ksiądz, żołnierz, powstaniec śląski^[2], kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Był synem górnika, potem właściciela sklepu spożywczego Andrzeja i Franciszki z domu Habryka. Jego młodsza siostra Helena w lutym 1923 wyszła za mąż za Alfonsa Zgrzebnioka^[3]. Po ukończeniu szkoły ludowej, wyjechał do Belgii, gdzie wzorem swoich dwóch braci wstąpił do seminarium duchownego^[4]. Święcenia kapłańskie przyjął w 1914 roku. Po wybuchu I wojny światowej dla uniknięcia służby w wojsku niemieckim wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Zaciągnął się jednak do armii amerykańskiej, z której wyszedł do rezerwy w stopniu kapitana. Pod koniec 1918 roku wstąpił do tworzonej we Francji armii generała Józefa Hallera i brał udział w wyprawie kijowskiej. Po jej zakończeniu odpowiedział na apel wzywający polskich księży z zagranicy do wsparcia akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku i wraz z braćmi Fryderykiem i Henrykiem wrócili na Śląsk^[5]^[6].

Podczas III powstania śląskiego uformował baon w Katowickim Pułku Powstańczym im. Józefa Piłsudskiego, którym w randze majora dowodził w walkach na terenie powiatu katowickiego^[7]. Wsławił się następnie w walkach pod Kędzierzynem^[8], szczególnie zdobyciem 10 maja 1921 r. Kłodnicy^[2]. Aktywność bojową księdza krytykował komisarz apostolski na Górnym Śląsk prałat Jean-Baptiste Ogno-Serra^[9]. Wydział Duszpasterski Polskiego Komisariatu Plebiscytowego także nie patrzył przychylnym okiem na aktywny udział Woźniaka w walce zbrojnej^[10]. Równocześnie znalazł się on na niemieckiej „czarnej liście” 29 księży podburzających parafian przeciwko duchowieństwu proniemieckiemu.

Po zakończeniu walk pod Kędzierzynem reprezentował dowództwo powstańcze w kontaktach z Komisją Międzysojuszniczą. Był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari^[11], Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy oraz Krzyżem Walecznych. Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski był wikariuszem w parafii św. Jerzego w Rydułtowach, a później nauczycielem języków w Gimnazjum Komunalnym w Roździeniu^[12], gdzie działał również w Polskim Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”^[13].

Jest pochowany na cmentarzu przy ul. Brynicy w Katowicach w kwaterze powstańczej^[14]. Jego pogrzeb przybrał rozmiary olbrzymiej manifestacji powstańczej, będącej wyrazem uznania dla zasług zmarłego^[15].

Jego imię nosi ulica w Katowicach-Szopienicach^[16].

Przypisy

↑ Wspomnienie pośmiertne Karola Woźniaka, „Górnoślązak, 1923, R. 22, Nr. 284”, Katowice, 12 grudnia 1923, s. 3 .
↑ ^a ^b AntoniA. Steuer AntoniA., Woźniak Karol, [w:] MieczysławM. Pater (red.), Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Katowice: Księgarnia Św. Jacka, 1996, s. 469, ISBN 83-7030-177-0 .
↑ Henryka Wolna VanH.W.V. Das Henryka Wolna VanH.W.V., Komendant „Rakoczy”, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 163, ISBN 83-11-07166-7 .
↑ AntoniA. Steuer AntoniA., Wspomnienie. 1893-1923 Karol Woźniak, „Gazeta Wyborcza Katowice” (248), 23 października 2003, s. 9, ISSN 0860-908X .
↑ FranciszekF. Hawranek FranciszekF., Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Wydaw. Inst. Śląskiego w Opolu, 1982, s. 615 .
↑ Hawranek 1982 ↓, s. 614.
↑ Powstania Śląskie i plebiscyt w procesie zrastania się Górnego Śląska z Macierzą: materiały z sesji naukowej historyków powstań śląskich i plebiscytu zorganizowanej w dniach 24-25 kwietnia 1991 roku w Bytomiu oraz na Górze Św. Anny: praca zbiorowa, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, 1993, s. 250, ISBN 978-83-901173-0-0 .
↑ Godzina druga: walki pod Góra św. Anny w czasie trzeciego powstania na Górnym Śląsku w 1921 r. (wspomnienia uczestników), Warszawa: Książka i Wiedza, 1959, s. 47 .
↑ JoachimJ. Köhler JoachimJ. (red.), RainerR. Bendel RainerR. (red.), Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Münster: LIT Verlag, 2002, s. 961, ISBN 3-8258-5007-2 (niem.).
↑ JózefJ. Krzyk JózefJ., Powstanie Ślązaków. 95. rocznica III powstania śląskiego – zdjęcie nr 5, „wyborcza.pl”, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2017-08-27] .
↑ BogusławB. Szwedo BogusławB., Zawsze w pierwszej linii: kapłani odznaczeni Orderem Virtuti Militari 1914-1921, 1939-1945, Wydawn. Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego, 2004, s. 172, ISBN 978-83-7399-027-2 .
↑ TeresaT. Baranowska TeresaT., Korzenie szkolnictwa średniego w Katowicach [online], Gazeta Uniwersytecka, czerwiec 2005 [dostęp 2017-08-17] .
↑ Wozniak, Rev. Karol [online], Pinkowski Files [dostęp 2017-08-23] (ang.).
↑ Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego, miasto: Katowice [online], www.katowice.uw.gov.pl [dostęp 2017-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-10] .
↑ Wspomnienie pośmiertne, „Gazeta Robotnicza, 1923, R. 28, nr 281”, 12 grudnia 1923, s. 3 .
↑ Katowice – Ulica Woźniaka Karola, ks. mjr. – zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2017-08-17] .

Bibliografia

Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek, Wiesław Lesiuk, Michał Lis, Bolesław Reiner: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, 1982.

Linki zewnętrzne

„Ubodzy powstańcy, śląscy szeregowcy…” Ksiądz Karol Woźniak – 10 Harcerska Drużyna Żeglarska w serwisie YouTube

[1] Wspomnienie pośmiertne Karola Woźniaka, „Górnoślązak, 1923, R. 22, Nr. 284”, Katowice, 12 grudnia 1923, s. 3 .

[:0-2] AntoniA. Steuer AntoniA., Woźniak Karol, [w:] MieczysławM. Pater (red.), Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Katowice: Księgarnia Św. Jacka, 1996, s. 469, ISBN 83-7030-177-0 .

[3] Henryka Wolna VanH.W.V. Das Henryka Wolna VanH.W.V., Komendant „Rakoczy”, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985, s. 163, ISBN 83-11-07166-7 .

[4] AntoniA. Steuer AntoniA., Wspomnienie. 1893-1923 Karol Woźniak, „Gazeta Wyborcza Katowice” (248), 23 października 2003, s. 9, ISSN 0860-908X .

[5] FranciszekF. Hawranek FranciszekF., Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Wydaw. Inst. Śląskiego w Opolu, 1982, s. 615 .

[CITEREFHawranek1982614-6] Hawranek 1982 ↓, s. 614.

[7] Powstania Śląskie i plebiscyt w procesie zrastania się Górnego Śląska z Macierzą: materiały z sesji naukowej historyków powstań śląskich i plebiscytu zorganizowanej w dniach 24-25 kwietnia 1991 roku w Bytomiu oraz na Górze Św. Anny: praca zbiorowa, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, 1993, s. 250, ISBN 978-83-901173-0-0 .

[8] Godzina druga: walki pod Góra św. Anny w czasie trzeciego powstania na Górnym Śląsku w 1921 r. (wspomnienia uczestników), Warszawa: Książka i Wiedza, 1959, s. 47 .

[9] JoachimJ. Köhler JoachimJ. (red.), RainerR. Bendel RainerR. (red.), Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, Münster: LIT Verlag, 2002, s. 961, ISBN 3-8258-5007-2 (niem.).

[10] JózefJ. Krzyk JózefJ., Powstanie Ślązaków. 95. rocznica III powstania śląskiego – zdjęcie nr 5, „wyborcza.pl”, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2017-08-27] .

[11] BogusławB. Szwedo BogusławB., Zawsze w pierwszej linii: kapłani odznaczeni Orderem Virtuti Militari 1914-1921, 1939-1945, Wydawn. Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego, 2004, s. 172, ISBN 978-83-7399-027-2 .

[12] TeresaT. Baranowska TeresaT., Korzenie szkolnictwa średniego w Katowicach [online], Gazeta Uniwersytecka, czerwiec 2005 [dostęp 2017-08-17] .

[13] Wozniak, Rev. Karol [online], Pinkowski Files [dostęp 2017-08-23] (ang.).

[14] Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego, miasto: Katowice [online], www.katowice.uw.gov.pl [dostęp 2017-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-10] .

[15] Wspomnienie pośmiertne, „Gazeta Robotnicza, 1923, R. 28, nr 281”, 12 grudnia 1923, s. 3 .

[16] Katowice – Ulica Woźniaka Karola, ks. mjr. – zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2017-08-17] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]